Zeytin Seçmenin İlk Adımı: Zeytin Çeşitleri ve Özellikleri

Zeytin, asırlardır lezzeti ve zengin içeriği ile sofraların ayrılmaz bir parçası. Zeytinin üretimi ve işlenmesinin tarihinin de M.Ö. 3000’lere dayandığı biliniyor. Yani sofralarımızdan eksik etmediğimiz zeytin ve zeytinyağı, geçmişten günümüze kadar gelen şifa dolu bir lezzet.

Ancak zeytin seçimi yaparken pek çok farklı seçenek ile karşılaşmanız mümkün. Çünkü hasat zamanı ve yetiştirilen bölgeye göre farklı zeytin türleri bulunuyor. Peki, bu denli seçenek içerisinden damak zevkinize uygun zeytini nasıl seçeceksiniz? İşte, bunun için zeytin çeşitlerinin özelliklerini bilmekte fayda var.

Tabii ki temelde siyah ve yeşil zeytin olarak iki farklı zeytin çeşidi olduğunu düşünebilirsiniz. Zeytin renklerinin arasındaki bu farklılık ise aslında zeytinlerin hasat zamanından kaynaklı. Çünkü daha olgunlaşmamış zeytinler yeşil renge sahip olurken olgunlaşan zeytinlerin rengi koyulaşır. Ancak zeytinin tadını ve yağ oranını etkileyen asıl unsur; zeytinin yetiştiği bölgedir. Bunun için de hem yeşil hem de siyah zeytinde Ayvalık, Memecik gibi farklı zeytin isimleri ile karşılaşabilirsiniz.

“Peki, bunlar ne anlama geliyor?” diye merak ediyorsanız zeytin seçerken damak zevkinize uygun seçimler yapmanızı sağlayacak Türkiye’nin farklı bölgelerinde yetişen bazı zeytin türlerinin özelliklerini incelemeye başlayalım.

Ayvalık zeytini hem zeytinyağı üretimi hem de sofralık olarak değerlendirilen bir zeytin türü. Bu zeytin türünün orijini ise Balıkesir’in Edremit ilçesi.

Meyveleri ve çekirdekleri orta büyüklükte olan Ayvalık zeytininin yağ oranı genel olarak yüksek olduğu için zeytinyağı üretiminde tercih edilen bir seçenek. Ancak sadece zeytinyağı üretiminde değil, lezzetli tadı ile sofraların da ayrılmaz bir parçası. Rengi yeşilden hafif pembeye dönmeye başladığında çizik zeytin, olgunlaşıp siyah olduğunda da sele zeytin olarak değerlendirilebilir.

Ege Bölgesi’nin diğer bir önemli zeytin türü ise Memecik Zeytini. Aşı yeli, gülümbe, şehir, taş arası, tekir, yağlık gibi farklı isimlere sahip Memecik zeytinin orijini Muğla olsa da Ege Bölgesi’nin farklı şehirlerinde de yetişebilir. İri meyvesi, aromatik tadı ve yüksek yağ oranı ile dikkat çeken bu zeytin türü, genelde yağlık olarak değerlendirilir. Zeytinyağında meyvemsi bir tat ve aromatik bir yapı arayanlar için Memecik zeytini eşsiz bir tercih diyebiliriz.

Ege Bölgesi’nde çıkıp şimdi, Marmara Bölgesi’nin meşhur zeytin çeşidi olan Gemlik zeytinini inceleyelim. Gemlik zeytini, genellikle Marmara Bölgesi’nde yetişen ve orijini Bursa’nın Gemlik ilçesi olan bir zeytin türü. Meyveleri orta büyüklükte olan bu zeytin türünün yağ oranı oldukça yüksek. Bu nedenle genellikle zeytinyağı üretiminde ve olgunlaşmış siyah sofralık zeytin olarak işlenir.

“Büyük ve etli bir zeytin istiyorum.” diyorsanız Domat zeytin tam size göre. Çünkü domat zeytin, iri meyveleri ile dikkat çeken bir zeytin türü.

Orijini Manisa’nın Akhisar ilçesi olan domat zeytinin üretimi ile sadece Manisa’da değil, İzmir ve Aydın’da da karşılaşmak mümkün. Bu zeytin türünün temel özelliği ise meyvelerinin iri ve çekirdeklerinin orta büyüklükte olması. Ayrıca yağ oranı da diğer zeytin çeşitlerine göre düşük olduğu için genellikle sofralık olarak değerlendirilir. İçerisine badem, biber, havuç gibi farklı ürünlerin konulduğu dolgulu zeytinler genellikle domat zeytinden yapılır.

Domat zeytini gibi iri meyveleri ile olan diğer bir zeytin türü de eşek zeytinidir. Ödemiş zeytini olarak da bilinen eşek zeytini, genellikle İzmir’in Ödemiş ilçesi ve civarında yetiştirilir. İri meyvelere sahip olan bu zeytin türü, diğer zeytin çeşitlerine göre geç olgunlaşır. Buna ek olarak yağ oranı da düşük olduğu için yeşil sofralık olarak değerlendirilir. Ayrıca eşek zeytininin eti sert olduğu için beklemeye dayanıklı bir yapı sunar.

Merkezi Manisa’nın Tarsus ilçesi olan sarı ulak zeytini, soğuğa karşı hassas olduğu için genellikle Akdeniz Bölgesi’nin bir çeşidi olarak karşımıza çıkar. Orta büyüklükteki ve uzun silindirik meyve yapısı ile dikkat çeken sarı ulak zeytininin yağ oranı düşüktür. Bu nedenle de siyah ve yeşil sofralık olarak değerlendirilir.

İzmir ve Aydın tarafında yetiştirilen bir diğer zeytin türü de çekişte zeytini. Kırma olarak bilinen bu zeytin türünün bu isimle anılmasının sebebi ise daha çok sofralık yeşil kırma zeytin olarak işlenmesinden kaynaklı.

Ancak iri meyveli ve orta büyüklükte çekirdeklere sahip çekişte zeytini, yağ oranı açısından da zengin bir yapıya sahip. Bu nedenle genellikle sofralık olarak tercih edilse de zeytinyağı üretiminde de kullanılabilir.

“Peki, hangi zeytin çabuk olgunlaşır?” diye merak ediyorsanız Ege Bölgesi’nin en erken olgunlaşan zeytini olan erkence zeytini ile tanışmanın zamanı geldi.

İzmir’de nemli deniz rüzgarlarının hâkim olduğu Foça, Çeşme, Urla ve Karaburun ilçelerinde yetişen erkence zeytininin erken olgunlaşmasının yanı sıra ilginç bir özelliği daha mevcut. Bu özelliği ise daha daldayken hiçbir işlem görmeden acılığını kaybediyor olması. Hem deniz rüzgarlarının hem de yetiştiği bölgede buluna “Phoma Oleae” adı verilen mantarın etkisiyle zeytin hızlıca olgunlaşıp acılığını kaybeder. Bu nedenle de erkence zeytini hiçbir tatlandırma işlemi yapılmadan dalından alınıp tüketilebilir.

Zeytincilik denildiğinde akla ilk olarak Ege Bölgesi gelse de Türkiye’nin farklı bölgelerinde de zeytin üretimi mevcut. İşte, bunun bir örneği de Karadeniz Bölgesi’nin meşhur zeytin türü olan patos zeytini.

Trabzon ve civarında yetiştirilen patos zeytini, genellikle sofralık olarak değerlendirilir. Küçük meyvelere sahip bu zeytin türünün çekirdekleri ise iridir. Tıpkı erkence zeytini gibi patos zeytini de erken olgunlaşıp kararır. Bu nedenle daha çok siyah sofralık zeytin olarak işlenir.

Tabii ki tüm bu zeytin çeşitleri dışında Türkiye’nin dört bir yanında farklı zeytin türleriyle de karşılaşmak mümkün. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yetişen Nizip zeytini, Karadeniz Bölgesi’ndeki bir diğer zeytin türü olan otur zeytini, Marmara Bölgesi’nde karşımıza çıkan Samanlı zeytini Türkiye’de yetişen diğer zeytin türlerinden sadece bazıları.

Ancak unutmayın ki her zeytin türünün kendine has özellikleri olsa da bu özellikleri ve zeytinlerin doğallığını korumanın yolu, üretimde tercih edilen yöntemlerden geçiyor. Bu nedenle zeytin seçimi yaparken zeytin türünün yanı sıra üretim koşullarına da dikkat etmek oldukça önemli.

Biz de Gaia Oliva olarak üretimde tamamen doğal yöntemlere odaklanıyor ve farkımızı, zeytin üretiminde de ortaya koyuyoruz. Gaia Oliva Yeşil Memecik ve Edremit Zeytinleri için deniz tuzu ve limon tuzu ile hazırlanan salamura suyunda fermente ettiğimiz doğal salamura yöntemini tercih ediyoruz. Gaia Oliva Siyah Zeytini ise kostik, boya gibi hiçbir katkı maddesi kullanmadan ev usulü çevirme yöntemi ile sadece deniz tuzu kullanarak fermente ediyoruz. Böylece zeytinyağında olduğu gibi zeytin çeşitlerimizle de doğallıktan gelen lezzeti ve sağlığı sofralarınıza taşıyoruz.

Zeytini en doğal hali ile sofralarınıza taşımak isterseniz Gaia Oliva hem Ayvalık hem de Memecik zeytinlerinden üretilen sofralık zeytin ve zeytinyağı çeşitleri ile her zaman yanınızda. Hiçbir kimyasal işlem uygulanmadan tamamen doğal yöntemler ile üretilen Gaia Oliva zeytin ve zeytinyağı çeşitlerimiz ile sofralarınıza hem sağlık hem de lezzet katabilirsiniz.