Zeytinyağında Tağşiş Nedir ve Nasıl Anlaşılır?

Zeytinyağı, asırlardır sofralardan eksik olmayan bir lezzet. Ancak ne yazık ki bu lezzetin doğallığı açısından şüphe uyandıran riskler mevcut. Bu risklerden biri de sahte zeytinyağlarının piyasada dolaşmasına sebebiyet veren zeytinyağında tağşiş durumu.

Zeytinyağının içeriğini ve buna bağlı olarak doğallığını etkileyen bu duruma zeytinyağı seçimi yaparken dikkat etmeniz oldukça önemli. “Peki, ne yapacağım?” diyorsanız da gelin, tüm detayları ile zeytinyağında tağşiş durumunu inceleyelim.

“Zeytinyağında tağşiş nedir?” sorusunu daha iyi cevaplamak için öncelikle tağşiş kelimesinin anlamını öğrenmekte fayda var.

Tağşiş kelimesi, “bir şeyin içerisine başka bir şey karıştırma” anlamına gelir. Önceden bu kelime özellikle kıymetli madenlerin saflığını bozma, örneğin altının içerisine bakır karıştırma gibi ekonomik anlamda değersizleştirme durumlarında kullanılsa da günümüzde daha çok gıda sektöründe karşımıza çıkar. Buna göre de tağşişi, bir gıda ürününün orijinal yapısının bozulması veya düşük kaliteli başka maddelerle karıştırılarak sunulması olarak tanımlayabiliriz.

Taklit ve tağşişin en yaygın olduğu gıda maddeleri içinde zeytinyağının %25 oranla en başta yer aldığı belirtiliyor. Bunun yapılmasındaki en büyük neden ise aslında ekonomik temelli.

Biliyoruz ki zeytinyağı üretimi hem emek hem de maliyet isteyen bir süreç. Bazı üreticiler ise daha düşük maliyetle ürün elde etmek için zeytinyağında tağşiş uygulayarak zeytinyağının saflığını bozabilir. Natürel sızma zeytinyağın içerisine ekledikleri mısır, kanola, soya veya ayçiçek yağı gibi düşük maliyetli yağlarla yapılan bu karışımlar, tüketici açısından fiyat avantajı sunsa da kaliteyi ciddi şekilde düşürür.

Bunun dışında farklı zeytinyağı türlerinin karıştırılıp tüketicilere natürel sızma zeytinyağı olarak sunulması da tağşiş olarak değerlendirilebilir. Örneğin rafine veya riviera zeytinyağının natürel sızma zeytinyağı ile karıştırılıp natürel sızma zeytinyağı olarak etiketlenmesi de zeytinyağında sıkça yapılan tağşiş uygulamaları arasında yer alır. Çünkü zeytinyağı türlerinin üretim aşamasında tercih edilen yöntemler zeytinyağının doğallığını etkiler. Tüketicinin doğal ve saf zeytinyağını tercih edebilmesi için de bu türlerin etikette belirtilmesi gerekir.

“Peki, bu zeytinyağı türleri arasındaki fark nedir?” diyorsanız “Riviera Zeytinyağı ile Natürel Sızma Zeytinyağı Arasındaki Fark Nedir?” yazımızı okuyabilirsiniz.

Zeytinyağında tağşiş olması halinde görsel ve duyusal açıdan bu durumu maalesef tespit etmek pek mümkün değil. Tabii ki karıştırmadan kaynaklı olarak zeytinyağının tadında değişim meydana gelebilir. Ancak az oranda farklı yağ eklenmesi, böyle bir değişikliğin yaşanmamasına da neden olabilir. Bu nedenle yapılan karıştırmanın çok belirgin olmaması halinde tüketici tarafından bu çıkarımı yapabilmek oldukça zor.

Tağşişi tespit etmede kesin sonuçlar elde etmek için en etkili yol ise laboratuvar analizleri. Laboratuvar ortamında gerçekleşen kimyasal analizler sonucunda zeytinyağındaki yağ asitlerinin oranları belirlenir. Bu oranlara göre zeytinyağının türü ortaya çıkar.

Bir zeytinyağının natürel sızma olması için belirli bir asitlik derecesini geçmemesi gerekir. Bu sınırlar da Türk Gıda Kodeksi Zeytinyağı ve Pirina Yağı Tebliği ile belirlenir. Bir yağın natürel sızma yağ kategorisine girmesi için zeytinyağının yağ asitliği, oleik asit cinsine göre her 100 gramda 0,8 gramdan fazla olmamalıdır. Bu nedenle de kimyasal analizler ile yapılan bu değerlendirmenin tağşiş yapılmış bir zeytinyağını tespit etmekte büyük rol oynadığını söylemek mümkün.

Tabii ki kimyasal analizler, zeytinyağı üreticilerinin yerine getirmesi gereken bir sorumluluk. Ancak tağşiş yapan bir üretici, bu durumun açığa çıkmasını istemediği için kimyasal analizden kaçınabilir. Böyle bir durumda “Peki, ben tüketici olarak ne yapacağım?” diyorsanız da zeytinyağı seçimi yaparken şu unsurlara dikkat ederek tağşiş riskine karşı önlem alabilirsiniz:

• Türk Gıda Kodeksi Zeytinyağı ve Pirina Yağı Tebliği’nde belirtildiği gibi zeytinyağının etiketinde kimyasal analiz sonuçlarına, zeytinyağının türünün ve zeytinyağına çeşni veya aroma ilave edilmesi halinde bu durumun da yazılması gerekir. Bu nedenle zeytinyağı seçimi yaparken zeytinyağlarının etiketlerini okumanızda fayda var.
• Unutmayın ki zeytinyağı üretimi maliyetli bir süreçtir. Tağşiş yapılmasının en büyük sebebi ise bu maliyetten kaynaklı. Bunun için piyasa ortalamasının çok altında fiyatlarla satılan ürünler, avantajlı görünseler de tağşiş riski barındırabilir.
• Zeytinyağı üretiminde kimyasal analiz sürecine özen gösteren ve analiz raporlarını paylaşan üreticileri tercih edin. Zeytinyağı analizi hakkında daha detaylı bilgi almak için “Lezzetin ve Kalitenin Sırrı: Zeytinyağı Analizi Nasıl Yapılır?” yazımızı okuyabilirsiniz.

Tüm bu unsurlardan da anlaşıldığı gibi doğal ve saf bir zeytinyağı seçimi yapmanın yolu zeytinyağının üretimindeki özen ve şeffaflıktan geçiyor. Bunu anlamanın yolu da zeytinyağı analizinde gizli. Çünkü zeytinyağı analizi, bir zeytinyağının doğallığının ve kalitesinin belirlendiği önemli bir aşama. Bu nedenle zeytinyağı seçimlerinizde zeytinyağının bu analiz sürecinden geçtiğine emin olmak oldukça önemli.

Siz de eşsiz zeytinyağı tadını en doğal hali ile deneyimlemek isterseniz hasattan üretime kadar doğru yöntemlerle elde edilen, dünyanın en prestijli yarışmalarında kalitesi ile pek çok ödül kazanmış, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından özel bir laboratuvarda analiz süreçleri gerçekleştirilen Gaia Oliva zeytinyağlarını tercih edebilirsiniz.