Yüksek Polifenollü Zeytinyağı Nedir? Faydaları Nelerdir?

Polifenoller Nedir? Zeytinyağı ile Bağlantısı

Polifenoller, bitkilerde doğal olarak bulunan organik bileşiklerdir ve antioksidan özellikleriyle bilinirler. Diğer bir ifadeyle, bitkilerde fotosentez sırasında oluşan ikincil metabolitlerdir. Bitkilerin çevresel streslere karşı korunmasında rol oynarlar. İnsan sağlığı açısından ise antioksidan, iltihap azaltıcı ve kanser önleyici etkileriyle dikkat çekerler.

Meyveler, sebzeler, kahve, çay ve zeytinyağı gibi pek çok besinde polifenoller bulunur. Zeytinyağı, polifenoller açısından en zengin gıdalar arasındadır. Özellikle sızma zeytinyağı, işlenmemiş bir ürün olduğu için yüksek oranda polifenol içerir. Polifenoller, zeytinyağının sağlık üzerindeki faydalarını artırdığı gibi lezzet ve dayanıklılık gibi fiziksel özelliklerini de iyileştirir.

Yüksek Polifenollü Zeytinyağı Nedir?

Polifenol seviyesi, zeytinyağının kalitesini belirleyen önemli kriterlerden biridir. Yüksek polifenollü zeytinyağı, adından da anlaşılabileceği gibi, standart zeytinyağına göre daha fazla polifenol içeren özel bir zeytinyağıdır. Avrupa Birliği düzenlemelerine göre, 100 gram zeytinyağında en az 5 mg hidroksitirosol ve türevlerinin bulunması, ‘yüksek polifenollü’ sınıfına girmesi için yeterlidir.

Yüksek polifenollü zeytinyağları genellikle erken hasat edilen zeytinlerden elde edilir ve soğuk sıkım yöntemiyle üretilirler. Çünkü bu yöntemler uygulandığı takdirde zeytinin içerisindeki polifenollerin korunabilir.

Yüksek Polifenollü Zeytinyağının Faydaları

Yüksek polifenollü zeytinyağının, içeriğindeki güçlü bileşikler sayesinde sağlığımıza çok sayıda faydası bulunur. Bu faydalardan bazılarına gelin birlikte bakalım:

• Kalp ve damar sağlığını destekler
  Polifenoller, kötü kolesterol (LDL) seviyelerini düşürerek damarların tıkanmasını önlemeye yardımcı olur. Aynı zamanda, damar sertliğini azaltarak kalp krizi ve felç gibi risklere karşı koruma sağlar.
• Antioksidan koruma sağlar
  Serbest radikallerin neden olduğu hücresel hasarı önler. Yaşlanma sürecini yavaşlatır ve cilt sağlığını korur.
• İltihaplanmayı azaltır
  Polifenoller, vücuttaki iltihaplanmayı azaltarak kronik rahatsızlıkların (örneğin romatizma) etkilerini hafifletebilir.
• Kansere yakalanma riskini azaltır
  Araştırmalar, polifenollerin hücre yenilenmesini desteklediğini ve kanserojen maddelerin etkilerini azalttığını göstermektedir.
• Beyin sağlığını korur
  Polifenoller, alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklara karşı koruma sağlar. Beyindeki oksidatif stresi azaltarak hafıza ve konsantrasyon üzerinde olumlu etkiler yaratır.
• Sindirim sistemini destekler
  Polifenoller, bağırsak mikrobiyotasını dengeler ve bağırsaklardaki faydalı bakterilerin çoğalmasını teşvik eder.

Yüksek polifenollü zeytinyağı, özel üretim teknikleri ve dikkatli bir işleme süreci ile elde edilir. İlk adım, zeytinlerin erken hasat edilmesidir. Erken hasat, genellikle Ekim-Kasım aylarında, zeytinlerin henüz tam olgunlaşmadan toplanmasını ifade eder. Bu dönemde zeytinlerde polifenoller en yüksek seviyededir. Polifenoller, zeytinin olgunlaşma sürecinde azalır, bu nedenle erken hasat, yüksek polifenollü yağların üretimi için kritik öneme sahiptir. Zeytinler olgunlaşmadan toplandığı için, bu yağlar sağlık açısından daha fazla faydalı bileşik içerir.

Hasat edilen zeytinler, dikkatlice seçilip temizlenmelidir. Çünkü, kirli veya bozulmuş zeytinler, polifenol kaybına neden olabilecek oksidasyona yol açabilir. Zeytinler toplandıktan sonra, mümkün olan en kısa sürede işlenmeye başlanmalıdır. Zeytinlerin işlenmesinde kullanılan en yaygın yöntem ise soğuk sıkım işlemidir. Soğuk sıkım, zeytinin 27°C'nin altındaki sıcaklıklarda ezilerek yağının çıkarılmasıdır. Soğuk sıkım yöntemi, polifenollerin korunmasını sağlar ve aynı zamanda, zeytinyağının aromasını ve lezzetini de muhafaza eder.

Zeytinyağının üretimi sırasında oksidasyonun engellenmesi büyük önem taşır. Çünkü, oksidasyon zeytinyağının kalitesini olumsuz etkileyebilir. Zeytinin işlenmesi de hızlı ve kontrollü bir şekilde yapılmalıdır. Oksijenle temasın minimuma indirildiği, vakumlu makineler gibi özel ekipmanlar kullanılarak oksidasyon önlenir. Bu süreçte zeytinyağının berraklaşması için filtrasyon işlemi de uygulanır. Ancak, filtrasyon esnasında polifenollerin bir kısmı kaybolabilir. Modern filtrasyon teknikleri, kayıpları en aza indirgemek için geliştirilmiştir. Zeytinyağı, şişelenmeden önce uygun koşullarda depolanmalı ve ışık ile sıcaklıktan korunmalıdır, çünkü bu faktörler de oksidasyonu hızlandırabilir.

Zeytinyağındaki polifenol seviyesi, bir dizi faktöre bağlı olarak değişiklik gösterir. Örneğin, Memecik ve Arbequina zeytinleri gibi bazı zeytin türleri doğal olarak daha yüksek polifenol içerir. Toprağın mineral yapısı ve iklim koşulları da polifenol seviyelerini etkileyen unsurlardandır. Ayrıca, hasatın erken yapılması ve zeytinlerin geleneksel yöntemlerle işlenmesi yüksek polifenol seviyelerini korur.

Yüksek polifenollü zeytinyağını tanımlamak için birkaç ipucu vermek gerekirse, şunları söyleyebiliriz:

• Etiket
  Ürün üzerindeki laboratuvar test sonuçlarını kontrol edin. Polifenol oranı genellikle mg/kg cinsinden belirtilir.
• Tadım
  Acılık ve boğazda hafif yanma hissi, yüksek polifenol içeriğine işarettir.
• Renk ve koku
  Yeşilimsi renk ve taze meyvemsi bir aroma, polifenollerin yüksek olduğunu dair bir işarettir.

Yüksek polifenollü zeytinyağının sağlığa faydalarından en iyi şekilde yararlanmak için doğrudan tüketebilir (sabahları aç karna 1 tatlı kaşığı), ve salata, çorba ve sebze gib yemeklere ekleyebilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken tek şey günlük 2-3 yemek kaşığını geçmemeniz olacaktır.

Sağlığımıza olan olumlu etkilerini say say bitiremediğimiz yüksek polifenollü zeytinyağının uzun vadedeki etkilerinde aşağıdaki faydalar öne çıkmaktadır:

• Kalp-damar hastalıkları, diyabet ve kanser riskini azaltarak kronik hastalıkları önler.
• Yaşlılıkta zihinsel sağlığı destekleyerek bilişsel fonksiyonları korur.
• Polifenoller, enfeksiyonlara karşı direnci artırarak bağışıklık sistemini güçlendirir.